Toprak Koruma Kanunu ve Ehil Mirasçılık 2022

Toprak Koruma Kanunu ve Ehil Mirasçılık, Türkiye doğusundan batısına ekonomik gelir anlamında yüksek payını tarım gelirlerinin oluşturduğu ve arazilerinin büyük bölümü tarım arazisi olan bir ülkedir. TÜİK verilerine göre  Çiftçi Kayıt Sistemine dahil olan üretici sayısı 2 milyon 176 bin , tarım alanları 38,6 milyon hektar olarak kayıtlara geçerken, sektörde istihdam edilenlerin sayısı 5,4 milyon kişidir. Bu itibarla Toprak Koruma Kanunu ile tarım arazilerinin korunması ve amacına uygun kullanılması yasal güvence altına alınmış bulunmaktadır. Son değişiklikle birlikte bu kanunun amacı; toprağın korunması, geliştirilmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak usul ve esasları belirlemektir.

Resmi gazetede 15 Mayıs 2014 tarihinde yayımlanan 6537 s. Toprak Koruma ve Tarım Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un hukuk sistemimize getirdiği en büyük yenilik “ehil mirasçılık” kavramıdır. Tarım arazilerinin bölünmesini engellemeyi ve bizzat araziyi kullanan kişilerin elinde kalmasını amaçlayan bu düzenlemede  Ehil mirasçı, kişisel yetenek ve durumları göz önünde tutulmak suretiyle Tarımsal arazilerin mülkiyetinin devrine ilişkin yönetmelik hükümlerince belirlenen kriterlere uygun olarak sulh hukuk mahkemesi tarafından belirlenen mirasçı veya mirasçılara denilmektedir.

Kanunun 8/C-1 maddesi:

“Mirasçılar arasında anlaşma sağlanamadığı takdirde, mirasçılardan her biri yetkili sulh hukuk mahkemesi nezdinde dava açabilir. Bu durumda sulh hukuk hâkimi tarımsal arazi veya yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin;

a) Kişisel yetenek ve durumları göz önünde tutulmak suretiyle tespit edilen ehil mirasçıya tarımsal gelir değeri üzerinden devrine, birden çok ehil mirasçının bulunması hâlinde, öncelikle asgari geçimini bu yeter gelirli tarımsal arazilerden sağlayan mirasçıya, bunun bulunmaması hâlinde bu mirasçılar arasından en yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devrine, ehil mirasçı olmaması hâlinde, mirasçılar arasından en yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devrine karar verir.

b) Birden fazla ehil mirasçı olması ve bu mirasçıların miras dışı tarımsal arazilere sahip olması durumunda, bu mirasçıların mevcut arazilerini yeter gelirli büyüklüğe ulaştırmak veya bu arazilerin ekonomik olarak işletilmesine katkı sağlamak amacıyla hâkim, tarım arazilerinin yeter gelir büyüklüğünü aramaksızın bu mirasçılara devrine karar verebilir.

c) Mirasa konu yeter gelirli tarımsal arazinin kendisine devrini talep eden mirasçı bulunmadığı takdirde, hâkim satışına karar verir. Bu suretle yapılacak satış sonucu elde edilen gelir, mirasçılara payları oranında paylaştırılır.

Yeter gelirli tarımsal araziler birden çok yeter geliri sağlayan tarımsal arazi büyüklüğüne bölünebiliyorsa, sulh hukuk hâkimi bunlardan her birinin mülkiyetinin, yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde mirasçılara ayrı ayrı devrine karar verebilir.

Ehil mirasçıya ait nitelikler, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” demektedir.

Tarımsal Arazilerin Mülkiyetinin Devri Hakkında Yönetmelikte 10. Maddesinde ehil mirasçılık sıfatına haiz olmak, belirlenen  puantaj tablosuna göre belirlenecektir.

MADDE 10 – (1) Ehil mirasçının belirlenmesinde aşağıdaki kıstaslar dikkate alınarak yapılan hesaplama sonucunda elli puan ve yukarısına sahip olan mirasçı veya mirasçılar ehil mirasçı olarak kabul edilir. Mirasçılardan;

a) Geçimini mirasa konu tarım arazilerinden sağlayanlara yirmi puan,

b) Tarım dışı geliri bulunmayanlara on puan,

c) Eşi fiilen tarımsal faaliyette bulunanlara on puan,

ç) Tarımsal arazileri işleyebilecek mesleki bilgi ve beceriye sahip olanlara on puan,

d) Mirasa konu arazilerin bulunduğu ilçe sınırları içinde altı yıla kadar ikamet edenlere beş puan, altı yıl ve daha uzun süre ikamet edenlere on puan,

e) Herhangi bir sosyal güvencesi olmayanlara on puan,

f) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamında tarım sigortası olanlara beş puan,

g) Bakanlığın mevcut kayıt sistemlerine kayıtlılık süreleri altı yıla kadar olanlara beş puan, altı yıl ve daha uzun süre olanlara on puan,

ğ) Tarımsal örgütlere kayıtlılık süreleri altı yıla kadar olanlara iki puan, altı yıl ve daha uzun süre olanlara beş puan,

h) Tarım alet ve donanımlarına sahip olanlara beş puan,

ı) Kadın olanlara beş puan verilir.