Tenkise Tabi Tasarruflar ve Tenkis Davası 2022

Tenkise Tabi Tasarruflar ve Tenkis Davası, tenkis kelime anlamı olarak indirme, eksiltme, azaltma demektir. Miras bırakan vasiyetnamesi ile ya da sağlar arası tasarruf ile yaptığı bazı devir ve bağışlamalar ile mirasçıların miras haklarını ihlal etmiş olabilir. Bu şekilde gerçekleşen tecavüz ve ihlalleri önlemek için saklı paylı mirasçılar tarafından bu tür tasarrufların azaltılması istemine tenkis denmektedir. Bu istemle açılan dava da tenkis davasıdır.

Tenkis Davasını Kim Açabilir?

Türk medeni kanunu tenkis davası açabilecek kişileri   ‘Saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçılar, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarrufların tenkisini dava edebilirler.” (TMK m.560) şeklinde tanımlamıştır. Buradan da anlaşıldığı gibi kanun tenkis davası açma hakkını saklı paylı mirasçıya vermiştir. Mirasta pay sahibi olunsa bile saklı payı olmayan bir mirasçı davayı açamayacaktır. Tenkis davasında zorunlu dava arkadaşlığı yoktur. Saklı paylı mirasçı tenkis davası açmamışsa ve hakkında aciz vesikası varsa alacaklıları bu davayı açabilirler.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimdir?

Saklı paylı mirasçılar altsoy (çocuklar, torunlar ve torun çocukları) anne baba ve sağ kalan eştir. Bu kişiler tenkis isteminde bulunabilirler. Hak sahibi kişilerin mirastan alacakları pay oranları yine medeni kanun 506. Maddesinde belirlenmiştir. Şöyle ki;

Altsoyun saklı pay oranı yasal miras payının 1/2’sidir. Anne ve babanın saklı pay oranı yasal miras payının 1/4’üdür. Sağ kalan eş altsoy ile mirasçı olmuşsa yasal miras payının tamamı saklı payıdır. Mirasçılık ve yasal miras payları ile ile alakalı daha detaylı bilgi almak için ilgili makalemize bakabilirsiniz.

Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?

Tenkis davası mirasbırakanın kazandırma yaptığı kişilere karşı , saklı paylı diğer mirasçılara karşı, 3. Şahıslara karşı ve yargıtayın kararı ışığında mirasta hak kazanan kişi malı kazandırma ile başka birine devretmiş ise elde etmiş olan kişi kötü niyetli olarak bu malı 3. Kişilere devretmiş ise dava devredilen kişiye karşı da açılabilir.şüphesiz burada amaçlanan saklı paylı mirasçıların korunmasıdır.

Tenkis Davası Ne Zaman Açılır?

Tenkis davası ancak miras bırakanın ölümü ile açılır.

Tenkis davası açma süresi, kanuna göre saklı paylı mirasçıların saklı paylarına yapılan ihlali öğrendiği günden itibaren 1 YIL içerisinde ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda ise mirasın açılması tarihinin üzerinden 10 yıl geçmesiyle düşer. Bu süreler tenkis davasında hak düşürücü sürelerdir.

Tenkis istemi def’i yoluyla her zaman ileri sürebilir. Saklı paylı mirasçı dava açma süresi kaçırılsa bile kendisine yöneltilen kazandırmaya ilişkin taleplere karşı def’i olarak öne sürebilir.

Tenkis Davası Nerede Açılır? Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Tenkis davası miras bırakanın son yerleşim yerine bulunan asliye hukuk mahkemesinde açılır.

Tenkis Davasının Şartları

Tenkis davası saklı paylı mirasçılar tarafından açılacak bir dava niteliğinde olduğundan davacı, miras bırakanın öldüğünü, kendisinin saklı paylı mirasçı olduğunu, saklı payına el atıldığını ispat etmesi gerekecektir.

Şüphesiz miras bırakanın yaptığı bütün tasarruflar tenkise tabi olmayacaktır. Tmk 565. Maddesinde;

• Mirasbırakanın mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu sağlararası kazandırmalar, geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar ya da alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi,
• Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yapılan kazandırmalar,
• Mirasbırakanın serbestçe dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden önceki bir yıl içinde adet üzere verilen hediyeler dışında yapmış olduğu bağışlamalar ,
• Mirasbırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yaptığı açık olan kazandırmalar.

Tenkise tabi kazandırmalar olarak belirlenmiştir.

Tenkis Davasının Yargılama Usulü

Tenkis davası, murisin saklı payını ihlal eden ölüme bağlı veya sağlar arası bağışlarının kanuni hadde indirilmesini amaçlar. Dava niteliği itibariyle bozucu yenilik doğuran bir davadır. Ancak tasarrufa konu malın lehtarın eline geçmiş olması halinde eda istemini de kapsar.

Tenkiste Sıra

Tenkis, saklı pay tamamlanıncaya kadar, önce ölüme bağlı tasarruflardan; bu yetmezse, en yeni tarihlisinden en eskisine doğru geriye gidilmek üzere sağlararası kazandırmalardan yapılır. Kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar en son sırada tenkis edilir.