İş Hukukunda İkale Sözleşmeleri

İş Hukukunda İkale Sözleşmeleri Nedir?

İkale sözcük anlamıyla, “sözleşmeyi bozmak”, “sözleşme taraflarının karşılıklı iradeleri ile anlaşarak aralarındaki sözleşmeyi bozmaları” anlamını taşımaktadır. İşveren ile işçi arasında var olan iş ilişkisi, işçi veyahut işverenin iş sözleşmesini tek taraflı olarak feshetmesi ya da sözleşmenin süresi bitiminde kendiliğinden sona ermesinin yanı sıra tarafların uyumlu irade beyanları ile de sona erebilir. Öncelikle belirtmek gerekir ki; ikale anlaşması işçinin özgür iradesine dayalı olmalı ve işveren yasal yükümlülüklerinden kaçınmak saikiyle ikale anlaşmasını düzenlememiş olmalıdır. Bu sebeple işçi lehine yorum ilkesi gereği ikale sözleşmelerinde de bir takım şartların birlikte varlığı aranmaktadır. Bu sayılan şartlardan birinin eksikliği halinde ikale anlaşması geçersiz olacaktır.

• İkale anlaşmasının yapılmasında işçinin makul yararının olması gerekir. İşçi ikale anlaşması ile beraber tek taraflı fesih durumunda sahip olacağı yasal haklardan vazgeçmiş sayılacağından işçinin bu anlaşmayı kabulünün hayatın olağan akışına uygun hale gelmesi için işverence işçiye ek bir menfaatin sağlanmış olması gerekir. Bu; uygulamada genel olarak ek ödeme olarak karşımıza çıkar. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi bir ilke kararı vermiş, makul yararın, en azından işe başlatmama tazminatının bu alt sınırı olan dört aylık ücret tutarında ilave bir ek ödeme olması gerektiğini hükme bağlamıştır.
• İkinci şart işçinin bilgilendirilmiş olmasıdır. İşçi iş akdinin niçin sona erdiği ve ikale anlaşmasının sonuçları ile ilgili bilgilendirilmiş olmalıdır.
• İşçi kendi özgür iradesi ile ikale anlaşmasını imzalamış olmalıdır. Zira işçinin ikale anlaşması imzalama iradesi yok ise işbu anlaşma geçersiz olacaktır.

İkale sözleşmelerinde herhangi bir şekil şartı öngörülememekle beraber ispat açısından yazılı yapılması önem arz etmektedir.

İşçi ile işveren arasında ikale anlaşması yapılmış olsa dahi yukarıda bahsettiğimiz üzere belli durumlarda anlaşmanın geçersizliği ve işçinin işe iade davası açabilmesi gündeme gelebilir. 4857 Sayılı İş Kanunu’nda ikale anlaşmasına ilişkin bir hüküm bulunmadığından bu konuda yüksek mahkeme kararları yol gösterici olmaktadır. Bu sebeple sözleşmeye imza atmadan evvel veyahut dava açmadan evvel alanında tecrübeli bir avukattan destek almanızı tavsiye ederiz.