Franchise Sözleşmesi 2022

Franchise sözleşmesi; franchise verenin, kendisine ait üretim, işletme ve pazarlama sistemini oluşturan fikri ve sınai unsurlar üzerinde, franchise alana kullanma hakları tanıyarak, onu kendi işletme organizasyonuna entegre etmek ve onu bu sisteme dayanan ticari faaliyeti sırasında devamlı olarak desteklemek borcu altına girdiği, franchise alanın ise hem bu sisteme dahil mal ve hizmetlerinin sürümünü kendi nam ve hesabına yapmayı ve desteklemeyi, hem de franchise verene belli bir ücret ödemeyi taahhüt ettiği sürekli borç ilişkisi kuran, kanunda düzenlenmemiş ve tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir¹.

Sözleşmenin Unsurları

• Sadece sözleşme konusu mal ve hizmetlerin sürümünde yapılacak işbirliğini hedef alan temel hak ve yükümlülükleri düzenler.
• Franchise alan kendi nam ve hesabına bağımsız olarak çalışır.
• Franchise veren franchise alana franchise paketi adı altında 3 ayrı edim sunar. Bunlar; firmaya ait pazarlama anlayışı, gayrimaddi mallar (marka patent hakkı, know how vs.) ve franchise sistemidir.
• Franchise sisteminde bir işbirliği mevcuttur, merkez ve merkezin dışındaki birimler uyum içerisinde sistemin devamı ve menfaati için çalışmak zorundadırlar. Bu hususa dikey işbirliği denir.
• Tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Bu sebeple tarafların fiil ehliyetine sahip olması gerekir.

Franchise Verenin Hak ve Yükümlülükleri

• Franchise alana franchise kullanım hakkını vermek,
• Marka lisans hakkı vermek,
• İşyerlerine, tesislere benzer-yeknesak görünüm vermek,
• Franchise alana know how aktarmak,
• Ticari ve teknik destek sağlamak.

Franchise Alanın Hak ve Yükümlülükleri

• Sistemin içerdiği ve franchise verenin belirlediği ilkelere uymak,
• Belirli türden mal ve hizmetleri pazarlamak,
• Tesislere yeknesak bir görünüm vermek,
• Franchise verenden know how almak ve işletmesinde kullanmak,
• Ücret ödemek,
• Ortak bir marka veya işletme adını kullanmak.

Sözleşmenin Hukuki Niteliği

Franchise sözleşmesi hiçbir kanunda düzenlenmediğinden isimsiz sözleşmelerdendir. Tarafların her ikisinin de birden fazla edimi üstlendiği karma bir sözleşmedir. Franchise veren franchise alana maddi olmayan mallar üzerindeki hakları sağlama ve franchise alanları koruma yükümlerinden oluşan iki sözleşme tipine(lisans ve vekalet sözleşmesi) ait edimleri borçlanırken, franchise alan ise karşı edim olarak yalnız para ödeme edimini değil ayrıca hizmet, vekalet, acentelik gibi iş görme sözleşmelerine ait sürümü artırma edimini borçlanmaktadır.

Franchise sözleşmesi yazılı şekil şartına tabi değildir, ancak uygulamada genelde yazılı olarak yapılmaktadır. Bizce de yazılı olarak yapılması ileride yaşanabilecek uyuşmazlıklar açısından yararlı olacaktır.

Franchise sözleşmesi süreli olarak yapılmış ise sürenin dolması ile sona erer. Eğer böyle bir süreye tabi tutulmamışsa her zaman haklı sebeplere dayanılarak feshedilebilir. Veyahut ölüm, iflas, ehliyet kaybı sebebi ile kendiliğinden sona erebilir.

1. Prof. Dr. Osman Berat Gürzumar’ın tanımı